Τον Λεονάρντο ντα Βίντσι τον γνωρίζουν όλοι ως έναν από τους καλύτερους ζωγράφους του κόσμου, είτε αρέσκονται στην τέχνη είτε όχι. Τα έργα του προκαλούν εντύπωση αλλά και προβληματίζουν, ενώ κοσμούν μουσεία και μνημεία του κόσμου.
Κάποιοι γνωρίζουν, επίσης, ότι υπήρξε άριστος εφευρέτης, ενώ οι ανακαλύψεις του κρίθηκαν από τους επιστήμονες ότι ήταν «πολύ μπροστά από την εποχή τους». Παιδί-θαύμα, μεγαλοφυΐα ή απλώς φιλομαθής; Γλύπτης, ζωγράφος, αρχιτέκτονας, βιολόγος, μηχανικός και πολλά ακόμη. Αυτό ήταν ο Ντα Βίντσι.
Μια ιδιοφυΐα της εποχής του, και όχι μόνο! Και για όσους δεν αποδέχτηκαν την πολυσχιδή προσωπικότητά του… μάλλον εξωγήινοι τον είχαν απαγάγει(!), επειδή υπάρχει ένα κενό στη βιογραφία του σχετικά με τα πρώτα χρόνια της ζωής του! Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι υπήρξε μυστικοπαθής στη ζωή του, και ειδικότερα στις σημειώσεις του.
Τι σημαίνει αυτό; Όσο «ξεκάθαρα» ζωγράφιζε τα πορτρέτα του αλλά και τις διάσημες θρησκευτικές σκηνές του τόσο «ακαταλαβίστικα» ήταν τα κείμενά του. Περίεργα γράμματα, φράσεις ακατανόητες κάτω από σχήματα και σχέδια βρέθηκαν στις σημειώσεις του. Και πριν σκεφτεί ο καθένας ότι χρησιμοποιούσε κάποια άγνωστη γλώσσα, η απάντηση είναι μία: πρώτος αυτός ανακάλυψε τη «γραφή-καθρέφτη» (mirror writing), από τα δεξιά προς τα αριστερά και ανάποδα, που μπορούσε να διαβαστεί μόνο με τη χρησιμοποίηση ενός καθρέφτη.
Όντας αριστερόχειρας, βρήκε έναν πρωτότυπο και παράξενο τρόπο για να αποφεύγει τις μουντζούρες από το μελάνι στις σημειώσεις του αλλά και μια μέθοδο «απορρήτου των σημειώσεών» του. Πάντα μπροστά από την εποχή του…
Ανασκαφές σε μοναστήρι στη Φλωρεντία θα ξεκινήσουν σύντομα ιταλοί ερευνητές με σκοπό να ανακαλύψουν τα οστά γυναίκας της Αναγέννησης, που πιστεύεται ότι ήταν το μοντέλο για την Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Αν επιτύχουν η έρευνα μπορεί να πιστοποιήσει την ταυτότητα της γυναίκας που εικονίζεται στο αριστούργημα του Λεονάρντο ντα Βίντσι -ένα μυστήριο που έχει απασχολήσει ειδικούς και εραστές της τέχνης επί αιώνες και έχει οδηγήσει σε αμέτρητες θεωρίες.
Στόχος είναι ο εντοπισμός του λειψάνου της Λίζα Γκεραρντίνι, συζύγου ενός πλούσιου εμπόρου μεταξιού ονόματι Φραντσέσκο ντελ Τζιοκόντο. Η παράδοση έχει συνδέσει την Γκεραρντίνι με τον πίνακα, που είναι γνωστός στα ιταλικά ως «Λα Τζιοκόντα».
Ο Τζιόρτζιο Βαζάρι, καλλιτέχνης και βιογράφος του 16ου αιώνα, έγραψε ότι ο Λεονάρντο ζωγράφισε ένα πορτρέτο της γυναίκας του Τζιοκόντο.
Η Γκεραρντίνι γεννήθηκε το 1479. Πριν από λίγα χρόνια, ερασιτέχνης Ιταλός ιστορικός ανακοίνωσε ότι βρήκε το πιστοποιητικό θανάτου, που δείχνει ότι η Γκεραρντίνι πέθανε στις 15 Ιουλίου του 1542 και ετάφη στη μονή της Αγίας Ούρσουλας, στο κέντρο της Φλωρεντίας.
Εκεί θα αρχίσουν οι ανασκαφές σύντομα δήλωσε ο Σιλβάνο Βιντσέτι, ερευνητής ιστορικός και επικεφαλής της ομάδας.
Δοκιμασμένες τεχνικές
Οι ερευνητές έχουν ήδη ανασυγκροτήσει το πρόσωπο κάποιων Ιταλών καλλιτεχνών βάσει κρανίων τους.
Πέρυσι ανακοίνωσαν ότι ταυτοποίησαν οστά του Καραβάτζιο και ότι ανακάλυψαν μια πιθανή αιτία θανάτου, 400 χρόνια αφότου ο μεγάλος καλλιτέχνης πέθανε υπό μυστηριώδεις συνθήκες.
Αν εντοπιστούν οστά της Γκεραρντίνι, οι ερευνητές θα τα χρονολογήσουν με τη μέθοδο του άνθρακα και θα συγκρίνουν το DNA με αυτό από τα οστά των παιδιών της Γκεραρντίνι, κάποια από τα οποία είναι θαμμένα σε μια βασιλική (εκκλησία), επίσης στη Φλωρεντία.
Τέλος, αν βρεθούν θραύσματα από το κρανίο της σε σχετικά καλή κατάσταση, οι ερευνητές θα επιχειρήσουν να ανασυγκροτήσουν το πρόσωπό της.
Περιπλέκεται ακόμη περισσότερο η υπόθεση της αινιγματικής Μόνα Λίζα, διάσημου πίνακα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, καθώς ένας Ιταλός επιστήμονας δήλωσε ότι η «Τζοκόντα» μπορεί να ήταν άνδρας…
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο Foreign Press Association, ο ερευνητής Σιλβάνο Βιντσέτι τόνισε ότι η κυρίαρχη επιρροή για τον πίνακα αλλά και το μοντέλο που πόζαρε για τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι ήταν ο μαθητευόμενός του και για πολλά χρόνια σύντροφός του Τζιαν Τζιάκομο Καπρότι γνωστός και ως Σαλάι.
Η Μόνα Λίζα ίσως ήταν άνδρας
Παράλληλα, δήλωσε ότι το πορτρέτο αναπαριστά επίσης μια σύνθεση των επιστημονικών, καλλιτεχνικών και φιλοσοφικών πεποιθήσεις του Λεονάρντο.
Και αυτό γιατί ο καλλιτέχνης εργάστηκε πάνω σε αυτό διάφορα χρονικά διαστήματα για πολλά χρόνια, υποβλήθηκε σε διαφορετικές επιρροές και πηγές έμπνευσης, και ο καμβάς είναι γεμάτος κρυμμένα συμβολικά μηνύματα.
«Η Μόνα Λίζα πρέπει να αναγνωστεί σε διάφορα επίπεδα, όχι ακριβώς όπως ένα πορτρέτο», επεσήμανε ο ερευνητής.
Η θεωρία αυτή συγκαταλέγεται στον μακρύ κατάλογο θεωριών που έχουν κυκλοφορήσει κατά καιρούς σχετικά με την ταυτότητα της Μόνα Λίζα και τη σημασία του περίφημου αινιγματικού της χαμόγελου.
Αλλες θεωρίες αναφέρουν ότι πρόκειται για μία συγκαλυμμένη και μεταμορφωμένη αυτοπροσωπογραφία του ίδιου του Ντα Βίντσι ή η εικόνα μιας γυναίκας ενος Φλωρεντίνου εμπόρου, εκδοχή που υποστηρίζεται από τους περισσότερους.
Ο Σαλάι συνεργάστηκε με τον Λεονάρντο για περισσότερες από δύο δεκαετίες, αρχίζοντας από το 1490. Ο Βιντσέτι περιγράφει τη σχέση τους ως «διφορούμενη», και οι περισσότεροι ιστορικοί της τέχνης συμφωνούν ότι ήταν εραστής του Ντα Βίντσι.
«Αρκετά έργα του διάσημου ζωγράφου, συμπεριλαμβανομένου και του «John the Baptist» αλλά και το λιγότερο γνωστού «Angel Incarnate», βασίστηκαν στον Σαλάι», δήλωσε ο Βιντσέτι.
«Οι πίνακες αυτοί δείχνουν ένα λεπτοκαμωμένο, θηλυπρεπή νεαρό άνδρα με μακριές καστανοκόκκινες μπούκλες», υπογράμμισε.
Μάλιστα τόνισε ότι οι ομοιότητες με τη μύτη και το στόμα του Σαλάι είναι εκπληκτικές. Ο Σαλάι ήταν αγαπημένο μοντέλο του Ντα Βίντσι και σίγουρα έχει προσθέσει χαρακτηριστικά του στο εν λόγω πορτρέτο.
Το µυστικό της ταυτότητας της Μόνα Λίζα βρίσκεται στα µάτια της. Οσον αφορά τον πίνακα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι µετο αινιγµατικό χαµόγελο, που έχει αναδειχθεί στο πιοδιάσηµο ίσως έργο στην ιστορία της τέχνης και σπεύδει να δειτο 90% των επισκεπτών του Λούβρου, δεν είχε αποκαλυφθεί µέχρι σήµερα ποια απεικονίζει.
Στους πέντε αιώνες που µεσολάβησαν από τη δηµιουργία του µέχρι σήµερα, δεκάδες είναι οι θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για την ταυτότητα της γυναίκας. Οι πιο ακραίες θέλουν τον καλλιτέχνη ναέχει φιλοτεχνήσει µια αυτοπροσωπογραφία του, σεένα καλλιτεχνικό παιχνίδι µε τη θηλυκή πλευρά του.
Αλλες υποστηρίζουν πως είχε επιλέξει ως µοντέλο του τη µητέρα του,µια ιερόδουλο ή γνωστές κυρίες της αυλής, καταλήγοντας ορισµένες φορές και σε συγκεκριµένες µορφές της εποχής, όπως η Ιζαµπέλα ντ’ Εστε και η Σεσίλια Γκαλεράνι, µε επικρατέστερη εκείνη τη Λίζα Γκεραρντίνι,σύζυγο του εύπορου εµπόρου µεταξιού Φραντζέσκο Ντελ Τζοκόντο (εξ ου και η επωνυµία Τζοκόντα).
Σήµερα όµως ιταλοί ερευνητές υποστηρίζουνπως στη σκούρα καφέ-πράσινη ίριδα του αριστερούµατιού της είναι ζωγραφισµένα µικροσκοπικά γράµµατα, τα οποία ίσως αποτελούν κλειδιά για την ταυτότητά της. «Στον Λεονάρντο πάντοτε άρεσε ναχρησιµοποιεί σύµβολα και κώδικες για να περάσει µηνύµατα καιήθελε να ξέρουµε την ταυτότητα τουµοντέλου χρησιµοποιώντας τα µάτια, για τα οποία πίστευε ότι αποτελούν µέσο επικοινωνίας και την πόρτα για την ψυχή», εξηγεί στον«Guardian» o Σιλβάνο Βιντσέτι, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για την Πολιτισµική Κληρονοµιά της Ιταλίας.
Αόρατα µε γυµνό µάτι, στη δεξιά κόρη της Μόνα Λίζα, βρίσκονται ζωγραφισµένα τα γράµµατα LV, προφανώς τα αρχικά του καλλιτέχνη. Στην αριστερή κόρη όµως διακρίνονται οι λατινικοί χαρακτήρες B ή S ή πιθανόν τα αρχικά CE. Το στοιχείο αυτό θεωρείται ιδιαίτερα σηµαντικό για την ταυτοποίηση της γυναίκας που απεικονίζεται στον πίνακα. Κάτω, δε, από τη γέφυρα που διακρίνεται πίσω από τη Μόνα Λίζα ο Λεονάρντο ζωγράφισε τα στοιχεία 72 ή L2 που πιθανόν να αποτελούν επιπλέον ενδείξεις, καθώς οι ειδικοί διατείνονται πως οι συγκεκριµένοι χαρακτήρες έχουν ζωγραφιστεί µε πολύ λεπτό πινέλο και µεγεθυντικό φακό, γεγονός που αποκλείει το γεγονός να έχουν γραφτεί κατά λάθος. Οι αποκαλύψεις όµως αναµένεται να γίνουν τον επόµενο µήνα από τον Σιλβάνο Βιντσέτι, καθώς είναι από εκείνους που υποστηρίζουν πως η Μόνα Λίζα φιλοτεχνήθηκε στο Μιλάνο. «Στην πίσω πλευρά του πίνακα είναι ζωγραφισµένοι οι αριθµοί 149, µε έναν τέταρτο αριθµό να έχει σβηστεί, πράγµα που σηµαίνει ότι ο Λεονάρντο ζωγράφισε τον πίνακα κατά τη δεκαετία του 1490, όταν βρισκόταν στο Μιλάνο, χρησιµοποιώντας ως µοντέλο κάποια γυναίκα από την αυλή του δούκα του Μιλάνου Λουδοβίκου Σφόρτσα», εξηγεί.
Σήμερα, οι ερευνητές της αναγεννησιακής μεγαλοφυίας στρέφουν τα φώτα της δημοσιότητας στο έργο της αναλύοντας τις τεχνικές της. Δεν είναι μόνον η αινιγματική Τζοκόντα που απασχολεί τους ερευνητές, είναι και άλλοι 6 πίνακες του Λεονάρντο:
Διαβάζεται με την πλέον κατάλληλη μουσική υπόκρουση φυσικά…
ΤΙΣ ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΤΟΥ ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΑΝ ΓΑΛΛΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
Η «πονηριά» της Μόνα Λίζα
Επιµέλεια: , Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Παρασκευή 16 Ιουλίου 2010
Εξετάζοντας τη Μόνα Λίζα µε ει δικά µηχανήµα τα, οι ειδικοί του Εργαστηρίου στο Κέντρο Ερευ νών και Συντή ρησης των Μου σείων της Γαλ λίας (LC2RΜF) δεν αποκάλυψαν µόνον τον τρόπο που απάλυνε τις αντιθέσεις και τα περιγράµµατα στις µορφές του ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι το περί φηµο σφουµά το του. Φώτισαν και τη «συνταγή» του για τις σκιά σεις: επάλληλες στρώσεις αραι ωµένων σε γυα λιστερό βερνίκι χρωµάτων αλλά και στρώσεις µε ψήγµατα πετρω µάτων µε ανάλο γες αποχρώσεις, π.χ. «ρινίσµατα» Lapis Lazuli για µια σκούρα µπλε σκιά. Οσο πιο πολλές οι στρώ σεις τόσο πιο «βαθιά» η σκιά
Το αινιγµατικό χαµόγελο της Μόνα Λίζα έκρυβε ένα ακόµη µυστικό, που περίµενε τη σύγχρονη επιστήµη (την εφαρµοσµένη χηµεία, συγκεκριµένα) για να το αποκρυπτογραφήσει.
Νέες εργαστηριακές έρευνες, µε φθορίζουσες ακτίνες Χ (ΧRF), µε τη µέθοδο της φασµατογραφίας αλλά και συγκριτικές µελέτες της τεχνικής του Λεονάρντο Ντα Βίντσι σε εφτά ακόµη έργα του «Ιωάννης Βαπτιστής», «Ευαγγελισµός», «Βάκχος», «Παναγία των Βράχων», «Αγία Αννα», «Παρθένος µε Βρέφος», «Πορτρέτο γυναίκας» (La belle Ferroniere) πέραν του διάσηµου πίνακα του Λούβρου, αποκάλυψαν τον τρόπο που ζωγράφιζε ο αναγεννησιακός ζωγράφος καταφέρνοντας να εξαλείφει τα περιγράµµατα και τις έντονες αντιθέσεις πολύ φωτεινών και πολύ σκοτεινών χρωµάτων στους καµβάδες του. Που σηµαίνει πως οι επιστήµονες αποκρυπτογράφησαν το θρυλικό «σφουµάτο» που εισήγαγε στη ζωγραφική της Αναγέννησης ο πολυπράγµων µετρ και αρχιτέκτονας και εφευρέτης από το Βίντσι.
Η λέξη σφουµάτο (ανάλογος όρος το κιαροσκούρο, το παιχνίδι σκιάς και φωτός που απογείωσε στα έργα του ο Καραβάτζιο) ετυµολογείται από το ιταλικό ρήµα «fumare» (καπνίζω) και καταδεικνύει την αίσθηση ενός στρώµατος καπνού ή οµίχλης πάνω από τα σχέδια στον καµβά, που απαλύνει τις γραµµές και τις αντιθέσεις.
Ως επικεφαλής της έρευνας των ειδικών πάνω στα έργα του Ντα Βίντσι, ο Φιλίπ Βαλτέρ, διευθυντής του Εργαστηρίου στο Κέντρο Ερευνών και Συντήρησης των Μουσείων της Γαλλίας (LC2RΜF) κατάφερε σε συνεργασία µε το Ειδικό Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Ραδιενέργειας (ΕSRF) να «διασχίσει» µε ειδικά µηχανήµατα και ακτίνες τα επάλληλα στρώµατα γυαλιστερού βερνικιού που καλύπτουν το θρυλικό χαµόγελο της Μόνα Λίζα αλλά και άλλων έργων του φλωρεντινού ζωγράφου και να αναλύσει το χαρακτηριστικό του σφουµάτο, σύµφωνα µε το επιστηµονικό άρθρο που δηµοσίευσε το χτεσινό τεύχος της διεθνούς έκδοσης της επιθεώρησης «Αngewandte Chemie» (Εφαρµοσµένη Χηµεία).
Οι εξετάσεις απέδειξαν πως πάνω από το χαµόγελο της Μόνα Λίζα ο χαρισµατικός χρωστήρας του µετρ περνούσε επάλληλες στρώσεις πάχους µόλις 0,001 έως 0,002 χιλιοστών από γυαλιστερό βερνίκι και ψήγµατα πετρωµάτων και από άλλα πρόσθετα, τα οποία προσέδιδαν αυτή την αίσθηση οµίχλης και το θόλωµα των περιγραµµάτων και των αντιθέσεων στις µορφές του. Ιδού λοιπόν το µυστικό.
Είναι η Μόνα Λίζα μια συγκεκαλυμμένη αυτοπροσωπογραφία του Λεονάρντο ντα Βίντσι; Προκειμένου να το ανακαλύψουν αυτό οι επιστήμονες, ζητούν άδεια για την εκταφή των λειψάνων του διάσημου ζωγράφου, για να ανασυστήσουν το πρόσωπό του.
Μια ομάδα από την Εθνική Επιτροπή της Ιταλίας για την Πολιτιστική Κληρονομιά, μια κορυφαία ένωση των επιστημόνων και ιστορικών της τέχνης, ζήτησε να ανοίξει ο τάφος στον οποίο πιστεύεται ότι είναι θαμμένος ο ζωγράφος, στο Κάστρο Amboise, στην κοιλάδα του Λίγηρα, όπου και πέθανε το 1519, σε ηλικία 67 ετών.
Ο ανθρωπολόγος Τζόρτζιο Γκρουπιόνι υπογράμμισε ότι το σχέδιο θα μπορούσε να ρίξει νέο φως στο πιο διάσημο έργο του Λεονάρντο. «Αν καταφέρουμε να βρούμε το κρανίο του, θα μπορούσαμε να ανασυστήσουμε το πρόσωπο του Λεονάρντο και να το συγκρίνουμε με τη Μόνα Λίζα», είπε.
Η ταυτότητα της Μόνα Λίζα έχει συζητηθεί εδώ και αιώνες, με υποθέσεις που κυμαίνονται από το να απεικονίζεται στον καμβά η μητέρα του Λεονάρντο ντα Βίντσι έως τη Λίζα Γκεραρντίνι, τη σύζυγο ενός εμπόρου της Φλωρεντίας. Ορισμένοι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι η υποτιθέμενη ομοφυλοφιλία του Ντα Βίντσι και η αγάπη του για τους γρίφους τον οδήγησαν να ζωγραφίσει τον εαυτό του ως γυναίκα.
Η αναδημιουργία του προσώπου του καλλιτέχνη θα μπορούσε να δοκιμάσει τη θεωρία της Λίλιαν Σβαρτς, μιας Αμερικανίδας εμπειρογνώμονα, η οποία βασίστηκε σε μελέτες του υπολογιστή για να τονίσει τη φαινομενική ομοιότητα των χαρακτηριστικών της Μόνα Λίζα και των αυτο-προσωπογραφιών του καλλιτέχνη.
@ithaca 